Effectiever gebruikmaken van spoorwegcapaciteit buiten de spits

Treinen zijn in de spits goed gevuld met reizigers. Over de gehele dag gemeten is de gemiddelde bezetting echter slechts 30%. Dit betekent dat 70% van de aanwezige vervoerscapaciteit onbenut blijft. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en ProRail vroegen aan TU Delft, TNO en Royal HaskoningDHV om de haalbaarheid te onderzoeken van het combineren van het vervoer van reizigers en goederen in passagierstreinen. Een eerste haalbaarheidsonderzoek toonde de potentie aan, die met een mogelijke pilot verder wordt onderzocht.

Multimodaal vervoer

Het onderzoek bekeek de mogelijkheid om goederen mee te nemen in reizigerstreinen. Denk bijvoorbeeld aan belevering van stationswinkels. In een latere fase behoort het bevoorraden van winkels in stadscentra tot de mogelijkheden. De inzet van dit soort vormen van multimodaal vervoer is interessant omdat binnensteden in toenemende mate worden bestempeld tot zero-emissie zones. Deze vorm van vervoer zou aan de voorwaarden van zero-emissie vervoer voldoen. Verder haalt het vracht- en bestelwagens uit de binnensteden, waardoor de veiligheid toeneemt en er meer ruimte ontstaat.

Mobiliteitsconcept TurboPlan 2030

Het onderzochte idee is beschreven in het “Mobiliteitsconcept TurboPlan 2030” en kan gezien worden als een hybride concept. Concreet gaat het om het combineren van personen en goederenvervoer in één trein met de flexibele inzet van nog te ontwikkelen zogenaamde cargo pods – een nieuw vervoershulpmiddel, te gebruiken in combinatie met zowel weg- als railinfrastructuur, al dan niet uitgerust met een zekere vorm van autonomie. In de eerste fase kan gestart worden met compacte rolcontainers, die met lichte aanpassingen in bestaande reizigerstreinen kunnen worden vervoerd. Doel van het onderzoek was om drempels, kansen, eisen en voorwaarden in beeld te brengen.

Video door: Mission Innovations

Resultaten haalbaarheidsonderzoek

Deze eerste verkenning onderstreepte de potentie van deze vorm van vervoer voor het behalen van maatschappelijke doelstellingen, zoals geformuleerd in de landelijke Mobiliteitsvisie 2050. Voordat realisatie aan de orde is, moeten echter nog een aantal stappen worden gezet. Het hybride concept vereist bijvoorbeeld aanpassingen aan de techniek, IT, veiligheid en regelgeving van spoorvervoer. Bovendien zou het nodig zijn om afspraken te maken over de vervoersstromen van verschillende verladers zodat transportvraag en -aanbod efficiënt en effectief op elkaar kunnen worden afgestemd. Binnen de scope van dit verkennend haalbaarheidsonderzoek is de financiële haalbaarheid nog niet onderzocht.

Vervolgstappen: mogelijke pilot

De eerstvolgende stap is het opzetten van een mogelijke pilot. Te denken valt aan een proef met de belevering van winkels op een deel van de grotere stations. Deze pilot moet duidelijkheid bieden over de praktische consequenties van het hybride concept. Op dit moment overlegt Royal HaskoningDHV met diverse betrokken en geïnteresseerde partijen over de randvoorwaarden van deze pilot. Eén van de nu al geformuleerde randvoorwaarden is dat binnen het hybride concept de prioriteit van spoorvervoer bij personenvervoer blijft liggen. Royal HaskoningDHV schat in dat het hybride concept op termijn een interessante oplossing is in het kader van het slimmer beantwoorden van de mobiliteitsvraag en het terugdringen van de hoeveelheid transportbewegingen van de logistieke sector, zeker in stedelijke centra.

Integrale transportkennis

Royal HaskoningDHV trad op als penvoerder van het haalbaarheidsonderzoek vanwege integrale kennis van de transportsector en die van de OV- en railsector in het bijzonder. Proceskennis van zowel reizigers- als goederenvervoer is naast expertise op het gebied van stations, materieel, dienstregeling en treinbezetting in ruime mate aanwezig binnen het team Rail & Mobiliteitshubs. Ook de logistieke know-how van Districon kwam van pas. Het team Sustainable Mobility leverde informatie over de duurzame bereikbaarheid van stations en stadscentra.

Internationale interesse

De interesse in de uitkomsten van dit haalbaarheidsonderzoek en de ideeën beperken zich niet alleen tot Nederland; ook is de interesse gewekt vanuit andere landen en van Europe’s Rail Joint Undertaking (EU-Rail).