Hergebruik liggers

En dat is belangrijk, want gebruikte liggers worden normaal gesproken vergruisd tot afval. Een brug of viaduct heeft in de praktijk een functionele levensduur van 40 tot 50 jaar. Terwijl onderzoek heeft aangetoond dat liggers minstens 150 jaar mee kunnen. Door ze te hergebruiken wordt er bespaard op grondstoffen en wordt er tot wel 97% minder CO2 uitgestoten in vergelijking met nieuwe liggers. Daarbij wordt de Milieukostenindicator per individuele ligger met 73% gereduceerd.

Small Business Innovation Research

In 2020 startte Rijkswaterstaat een Small Business Innovation Research (SBIR) Circulaire Viaducten. Een onderzoeksprogramma waarmee Rijkswaterstaat bruikbare innovaties voor circulaire viaducten wil stimuleren. In het consortium Liggers2.0 hebben we samen met drie andere marktpartijen (Dura Vermeer, Vlasman en Haitsma beton) onze krachten gebundeld om samen het hergebruik van viaductliggers te onderzoeken.

In 2021 werd Liggers2.0 geselecteerd om, na een gedegen haalbereidsonderzoek in de voorbereidingsfase, een prototype circulair viaduct te raliseren. Met het plaatsen van de gebruikte prefab liggers in het nieuwe viaduct Hoog Burel werd de financiële en technische haalbaarheid en de duurzaamheidswinst in de praktijk getoetst en succesvol bevonden. In het eindrapport zijn de ervaringen en adviezen opgenomen om prefab liggers te oogsten, te matchen, te modificeren, te keuren en opnieuw in een viaduct toe te passen.

Een nieuw consortium

Innovatie en opschaling van de circulaire liggers vraagt om nauwe samenwerking tussen markt en overheid. Om deze reden bundelen Liggers2.0, Closing the Loop (een ander consortium vanuit de SBIR) de krachten binnen consortium Groene Liggers V.O.F.. Om de ontwikkeling naar een volwassen markt mogelijk te maken zullen we de kennis die we opdoen breed delen en op deze manier bijdragen aan opschaling.

Hergebruik ‘business as usual’

Daarbij wijken we nadrukkelijk af van de traditionele ‘opdrachtgever-opdrachtnemer’ relatie. Ons gezamenlijke doel is ervoor te zorgen dat er een doorbraak in de technologie en werkwijze komt, zodat oogsten en hergebruiken van liggers ‘business as usual’ wordt. Opschaling is essentieel om hergebruik rendabel te maken. Daarom hebben we de CROW Richtlijn Hergebruik van betonnen prefab elementen gepubliceerd, die handvatten biedt voor de grootschalige implementatie van werkelijk hergebruik.

Om de ontwikkeling naar een volwassen markt mogelijk te maken is kennisontwikkeling en -deling dus cruciaal. We doen dit door de impact goed door te rekenen en transparant ter beschikking te stellen: wat werkt goed en wat kan juist verbeterd worden. Door de kennis actief te delen, dragen we bij aan kennisontwikkeling en het volwassen worden van de markt, en ook aan oplossingen en inzichten voor een circulaire economie in het algemeen.

Matchen vraagt om nieuwe vormen van samenwerking

Ook het matchen van projecten vraagt om nieuwe vormen van samenwerking, tussen overheden onderling bijvoorbeeld. Zoals de circulaire Faunapassage in De Groeve, waar in opdracht van de provincie Drenthe voor het eerst een combinatie van nieuwe en hergebruikte ligger zijn toegepast.

Dit project is een geweldig affiche voor de prefab voorgespannen betonnen brugliggers: de 45 jaar oude - eerder in de A9 gebruikte - liggers kunnen met gemak nog eens 100 jaar mee. Bijzonder aspect, bovendien voor het eerst toegepast, is dat het ontwerp is aangepast aan de lengte van de bestaande liggers.

Bruggenbank.nl

In maart 2024 werden de eerste liggers uit de A9 in Ouderkerk aan de Amstel gehaald en opgeslagen. Deze liggers worden later op maat gemaakt voor hergebruik bij het vervangen van de Kaagbrug in de A44, een van de oudste snelwegen van Nederland. De liggers die niet voor de A44 worden gebruikt, gaan naar Bruggenbank.nl, waar ze tijdelijk worden opgeslagen in afwachting van een tweede leven. Het doel is om een circulaire markt voor materialen te ontwikkelen, waarbij liggers en andere materialen hergebruikt worden.

Hoewel we het nu grootser aanpakken, blijven we leren en stuiten we nog steeds op technische, logistieke en organisatorische uitdagingen die we moeten oplossen. Dit leerproces draagt bij aan onze kennis over circulair bouwen op schaal en de ontwikkeling van een markt voor hergebruikte liggers. Elke keer als we liggers oogsten, passen we ons proces aan en voeren we kostenoptimalisaties door, waarbij we de kosten, risico’s en garanties optimaal verdelen. Zo zoeken we naar het beste proces waarbij de rol van de overheid en de markt optimaal benut wordt.

Ook aan de slag met hergebruik prefab betonelementen?
Bekijk de 30 prefab liggers afkomstig uit de viaducten over de A9 op bruggenbank.nl. 

Samen V&Rsnellen.
Samen V&Rduurzamen.
Samen V&Rder.